"Η ζωή και το έργο του Ιωάννη Α. Βαλαωρίτη"

Έκδοση της Νομαρχιακής
Αυτοδιοίκησης Λευκάδας
και του Πανεπιστημίου Πειραιώς
Επιμέλεια: Θανάσης Καλαφάτης-
Ζήσιμος Συνοδινός

Για τυχόν αιθεροβάμονες, που δεν τους απασχολούν τα οικονομικά, παρά ενδιαφέρονται μόνο για τη λογοτεχνία, θα πρέπει να συστήσουμε τον Ιωάννη Βαλαωρίτη ως πρωτότοκο γιο του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, πάππο του επίσης ποιητή Νάνου Βαλαωρίτη και επιστήθιο φίλο του Γεωργίου Δροσίνη. Η λογοτεχνία ή, μάλλον ακριβέστερα, η ποίηση, οφείλει στον Ιωάννη Βαλαωρίτη τη βιογραφία του πατέρα του, που δημοσιεύθηκε ως εισαγωγή στην τρίτομη έκδοση του 1907, "Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βίος και έργα", και ανατυπώθηκε στον τόμο του 1980, "Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βίος, Επιστολές και Πολιτικά κείμενα", σε επιμέλεια Γ. Π. Σαββίδη και Νίκης Λυκούργου. Κατά τα άλλα, ο Ιωάννης Βαλαωρίτης υπήρξε λαμπρός οικονομολόγος και συνέβαλε καθοριστικά ως κορυφαίο στέλεχος της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος στην αναδιοργάνωση του γηγενούς τραπεζικού συστήματος. Θα αναμενόταν μια βιογραφία του, την οποία και ετοιμάζει η Ελένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία. Αντ' αυτής, θα πρέπει προσώρας να αρκεστούμε στα πρακτικά Διεπιστημονικού Συνδρίου, που έγινε στο γενέθλιο τόπο του, την Λευκάδα, τον Οκτώβριο του 2000, και τα οποία εκδόθηκαν πέρυσι. Ένας τόμος 460 σελίδων, χωρισμένος σε δυο μέρη^ στο πρώτο δημοσιεύονται οι ομιλίες, κατανεμημένες σε πέντε ενότητες, και στο δεύτερο, βιογραφικά στοιχεία, που σκιαγραφούν τη φυσιογνωμία του.
Για να υπογραμμίσουμε την βιβλιογραφική αξία του τόμου, εκκινούμε κατ' αντίστροφη φορά, από το δεύτερο μέρος, όπου και έχουν συγκεντρωθεί ουκ ολίγα ενδιαφέροντα στοιχεία. Κατ'αρχήν, εικοσασέλιδο, τριμερές χρονολόγιο, όπου, στο πρώτο και μεγαλύτερο μέρος, καταγράφονται τα γεγονότα του βίου του Ιωάννη Βαλαωρίτη, ενώ, στα δυο άλλα, αναφέρονται συμβάντα της πολιτικής και οικονομικής ζωής της Ελλάδας και του διεθνούς περιβάλλοντος. Ακολουθούν το σχεδιάγραμμα του γενεαλογικού δέντρου της οικογένειας, που κρατά από τους αρματωλούς της Ευρυτανίας, η εργογραφία του Ιωάννη Βαλαωρίτη, όπου συμπεριλαμβάνονται αδημοσίευτες έως και χειρόγραφες μελέτες του, με σημαντικότερο βιβλίο του, την "Ιστορία της Εθνκής Τραπέζης της Ελλάδος, 1842-1902", και ακόμη, βιβλιογραφία, κατ' επιλογήν αποσπάσματα από το έργο του και κρίσεις διαφόρων. Σε ιλλουστρασιόν χαρτί δημοσιεύονται αρχειακές φωτογραφίες και μια ενότητα, ως "μικρό λεύκωμα", που θέλει να αναδείξει τη σχέση του Βαλαωρίτη με τα Επτάνησα. Αυτό το χορταστικό και γενικότερου ενδιαφέροντος δεύτερο μέρος οφείλεται στους δύο επιμελητές, που, για μια ακόμη φορά, αποδεικνύουν την αφοσίωσή τους στα Επτάνησα. 1/4πως είχαμε ήδη κατ' επανάληψη την ευκαιρία να παρατηρήσουμε, τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία της εποχής της παγκοσμιοποίησης ξεκινούν από το θάλλον, όσο ποτέ άλλοτε, αίσθημα της εντοπιότητας.
Τέκνο της Λευκάδας ο Ιωάννης Βαλαωρίτης, γεννήθηκε στο νησί στις 17 Ιουνίου 1855 και πέθανε στις 16 Μαρτίου 1914, στον προλιμένα του Πειραιά, σε ένα θλιβερό ατύχημα. Ήταν 57 ετών, μόλις δυο χρόνια μεγαλύτερος από τον πατέρα του, όταν πέθανε, στις 24 Ιουλίου 1879. Ο Ιωάννης Βαλαωρίτης σπούδασε νομικά στην Αθήνα, άσκησε τη δικηγορία για μια διετία στη Λευκάδα και μετά στην Αθήνα, όπου αρχικά εργάστηκε στην Εταιρεία Θεσσαλικού Σιδηροδρόμου και από το 1890 στην Εθνική Τράπεζα. Τα πρώτα χρόνια, ως γενικός γραμματέας, από το 1895 ως υποδιοικητής και μετά το 1911 ως διοικητής.
Οι ομιλητές αναφέρονται στη συμβολή και τις δραστηριότητές του ως τραπεζίτη, σκιαγραφώντας παράλληλα την ιστορία της Εθνικής Τράπεζας και την οικονομική πολιτική της χώρας. Μεταξύ αυτών, ο Ευάγγελος Πρόντζας ερευνά τα σημεία που συναντήθηκαν δυο εξέχουσες προσωπικότητες του τραπεζικού χώρου, ο "ανατολίτης" Ανδρέας Συγγρός και ο λευκαδίτης Βαλαωρίτης. Σε ιδιαίτερη ενότητα αναπτύσσεται η συμμετοχή του Βαλαωρίτη στον εκσυγχρονισμό της χώρας, σε έργα όπως η διώρυγα της Κορίνθου, και οι δραστηριότητές του από τη θέση του στενού συνεργάτη του Ελευθέριου Βενιζέλου. Στην τελευταία ενότητα παρουσιάζονται οι στενές σχέσεις του Βαλαωρίτη με την οικογένειά του. Αντλώντας από τους θησαυρούς του ΕΛΙΑ, όπου φυλάσσεται το αρχείο της οικογένειας, η Χριστίνα Βάρδα δείχνει τις σχέσεις με τον πατέρα του και η Λίντα Παπαγαλάνη, με τη μητέρα του, δημοσιεύοντας επιστολές τους, ενώ ο Κώστας Κατηφόρης παρουσιάζει τον φοιτητή της νομικής Βαλαωρίτη.
Τέλος, παρόλο που δεν υπάρχει ιδιαίτερη ομιλία για τις δυο επτανήσιες προσωπικότητες του τραπεζικού χώρου, τον Βαλαωρίτη και τον νεότερό του, κερκυραίο Ανδρέα Ανδρεάδη, στις συζητήσεις αναφέρονται οι αναμεταξύ τους σχέσεις, όπου και σχολιάζεται το τέλος των Επτάνησων, με τις αρχοντικές οικογένειες και το ιδιαίτερο κοινωνικό στάτους, που επήλθε με την Ένωση.

Μ. Θ.