Αφιερώματα

Λι­γο­στά εί­ναι τα α­φιε­ρώ­μα­τα πε­ριο­δι­κών για το πα­πα­δια­μα­ντι­κό έ­τος. Έλαμ­ψαν, δη­λα­δή, δια της α­που­σίας τους τα λο­γο­τε­χνι­κά πε­ριο­δι­κά. Μο­να­δι­κή ε­ξαί­ρε­ση α­πο­τε­λεί το α­φιε­ρω­μα­τι­κό τεύ­χος του πε­ριο­δι­κού «Το Δέ­ντρο», ε­νώ α­φιε­ρω­μα­τι­κές σε­λί­δες συ­να­ντά­με σε δυο-τρία άλ­λα («Κου­κού­τσι», «Δια­βά­ζω», «Νέα Ευ­θύ­νη»).  Πιο αι­σθη­τή εί­ναι η α­δια­φο­ρία του ε­παρ­χια­κού Τύ­που, με ε­ξαί­ρε­ση τις α­φιε­ρω­μα­τι­κές σε­λί­δες της ε­τή­σιας έκ­δο­σης «Αρχείο Θεσ­σα­λι­κών Με­λε­τών», που έ­κα­νε την πρε­μιέ­ρα του Έτους, έ­να με­γά­λο τμή­μα της ε­ξα­μη­νιαίας έκ­δο­σης «Τα Αι­τω­λι­κά», ό­που α­πο­θη­σαυ­ρί­στη­καν τα κεί­με­να τριών Ημε­ρί­δων στις πρω­τεύου­σες της Αι­τω­λίας, και δύο ευ­βοϊκά α­φιε­ρώ­μα­τα στα πε­ριο­δι­κά της Χαλ­κί­δας, «Τα Νε­φού­ρια» και το «manifesto». Σε αυ­τό το μάλ­λον φτω­χό το­πίο, δυο πρω­τό­τυ­πα α­φιε­ρώ­μα­τα, δη­μο­σιευ­μέ­να σε ε­φη­με­ρί­δες της κε­ντρι­κής Μα­κε­δο­νίας, α­πο­τε­λούν μια ευ­χά­ρι­στη έκ­πλη­ξη.

 1) «Θέ­μα», Εβδο­μα­διαία ε­φη­με­ρί­δα της Χαλ­κι­δι­κής, Τεύ­χος 38ο,

17 Μαρ­τίου 2011

Το α­φιέ­ρω­μα για το ε­πε­τεια­κό έ­τος Πα­πα­δια­μά­ντη κα­τα­λαμ­βά­νει τις ο­κτώ σε­λί­δες του 24σέ­λι­δου της ε­φη­με­ρί­δας. Την ε­πι­μέ­λεια φέ­ρει ο ι­στο­ρι­κός Νί­κος Κα­ρα­μα­νά­βης. Ανα­σύ­ρο­νται κεί­με­να σχε­τι­κά με το θά­να­το του Πα­πα­δια­μά­ντη α­πό ε­φη­με­ρί­δες και πε­ριο­δι­κά του Ια­νουα­ρίου του 1911. Κα­ταρ­χάς, στο πρώ­το δι­σέ­λι­δο, α­να­δη­μο­σιεύο­νται η αγ­γε­λία θα­νά­του και άρ­θρο του Μ. Σω­φρο­νιά­δη, α­πό την πρωι­νή ε­φη­με­ρί­δα της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης «Πρόο­δος», τα ο­ποία πα­ρου­σιά­ζει με υ­πο­μνη­μα­τι­σμό ο ι­στο­ρι­κός Χρή­στος Γ. Ανδρεά­δης. Να προ­σθέ­σου­με, ό­σο α­φο­ρά τον Σω­φρο­νιά­δη, ό­τι πρό­κει­ται για τον πο­λύ γνω­στό τό­τε λό­γιο αρ­θρο­γρά­φο του ελ­λη­νι­κού Τύ­που της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης, φαρ­μα­κο­ποιό το ε­πάγ­γελ­μα, Μι­χαήλ Σω­φρο­νιά­δη. Προ ε­ξα­ε­τίας εκ­δό­θη­κε συλ­λο­γή άρ­θρων του της πε­ριό­δου 1905-1921, ε­νώ, το 2003, εί­χε ε­πα­νεκ­δο­θεί η με­λέ­τη του «Η ά­λω­σις της Κων­στα­ντι­νου­πό­λεως υ­πό των Τούρ­κων τω 1453», την ο­ποία εί­χε δη­μο­σιεύ­σει σε σει­ρά ε­πι­φυλ­λί­δων το 1919 και την εί­χε εκ­δώ­σει, την ε­πό­με­νη χρο­νιά, σε βι­βλίο. 

Ένα δεύ­τε­ρο δι­σέ­λι­δο έρ­χε­ται και πά­λι α­πό την Κων­στα­ντι­νού­πο­λη, αυ­τή τη φο­ρά, α­πό α­να­δί­φη­ση στην ε­βδο­μα­διαία ε­φη­με­ρί­δα «Απ’ ό­λα», που ε­ξέ­δι­δε για μια δε­κα­ε­τία (1910-1920) ο Συ­ρια­νός την κα­τα­γω­γή Θό­δω­ρος Κα­βα­λιέ­ρος Μαρ­κουί­ζος. Ανα­δη­μο­σιεύο­νται σύ­ντο­μο κεί­με­νο του ι­δίου και το διή­γη­μα «Το νη­σί της Ου­ρα­νί­τσας». Ει­κο­νο­γρα­φεί­ται με ζω­γρα­φι­κό πορ­τρέ­το του Πα­πα­δια­μά­ντη α­πό τον μα­θη­τή του Κό­ντο­γλου Γεώρ­γιο Γλιά­τα. Το α­φιέ­ρω­μα συ­μπλη­ρώ­νε­ται με α­να­δη­μο­σιεύ­σεις α­πό την «Εφη­με­ρί­δα των Κυ­ριών» της Καλ­λιρ­ρό­ης Παρ­ρέν (την αγ­γε­λία του θα­νά­του και το διή­γη­μα «Η Πε­ποι­κιλ­μέ­νη») και α­πό την θεσ­σα­λο­νι­κιώ­τι­κη ε­φη­με­ρί­δα «Νέα Αλή­θεια» (κεί­με­νο του ι­στο­ρι­κού της Θρά­κης Κων­στα­ντί­νου Κουρ­τί­δη). Στην τε­λευ­ταία σε­λί­δα, ο ε­πι­με­λη­τής του α­φιε­ρώ­μα­τος ε­ντο­πί­ζει μια δια­κει­με­νι­κή συ­νο­μι­λία α­νά­με­σα στο διή­γη­μα του Πα­πα­δια­μά­ντη «Τρε­λή βρα­διά», του 1901, δη­μο­σιευ­μέ­νο στο Εθνι­κόν Ημε­ρο­λό­γιον Σκό­κου και το ποίη­μα «Ο Μπα­τα­ριάς» του Μα­λα­κά­ση, του 1920. 

2) «Άπο­ψη», Εβδο­μα­διαία ε­φη­με­ρί­δα οι­κο­νο­μι­κής α­νά­πτυ­ξης

Πέλ­λας, Φύλ­λο 212, 25 Μαρ­τίου 2011

Η δη­μο­σίευ­ση του α­φιε­ρώ­μα­τος έ­γι­νε την 25η Μαρ­τίου, με α­πο­τέ­λε­σμα το δε­κα­ε­ξα­σέ­λι­δο της ε­φη­με­ρί­δας να μοι­ρά­ζε­ται α­νά­με­σα στον Πα­πα­δια­μά­ντη και τον ε­ορ­τα­σμό της ε­θνι­κής ε­ορ­τής. Το α­φιέ­ρω­μα α­πλώ­νε­ται σε 11 σε­λί­δες, χω­ρίς προ­λο­γι­κό ση­μείω­μα, ού­τε α­να­φο­ρά ε­πι­με­λη­τή. Και σε αυ­τό α­να­σύ­ρο­νται εν μέ­ρει κεί­με­να α­πό πα­λαιό­τε­ρα πε­ριο­δι­κά. Το βα­σι­κό κεί­με­νο, έ­κτα­σης σχε­δόν τεσ­σά­ρων και η­μί­σεως σε­λί­δων, εί­ναι η με­λέ­τη «Ντο­στο­γιέφ­σκυ και Πα­πα­δια­μά­ντης: Οι πλού­σιοι πέ­νη­τες» του Μο­να­χού Μωυ­σέως Αγιο­ρεί­του. Με πλού­σιο συγ­γρα­φι­κό έρ­γο ο μο­να­χός Μωυ­σής, αρ­χι­συ­ντά­κτης του α­γιο­ρεί­τι­κου πε­ριο­δι­κού «Πρω­τά­τον», δη­μο­σίευ­σε την εν λό­γω με­λέ­τη στις αρ­χές του μο­να­στι­κού του βίου, Νοέ. 1981, στο α­φιέ­ρω­μα του πε­ριο­δι­κού «Επο­πτεία» για τα ε­κα­τό χρό­νια α­πό το θά­να­το του Ρώ­σου συγ­γρα­φέα. Ανα­φέ­ρε­ται δια­δο­χι­κά στο βίο και το έρ­γο των δυο συγ­γρα­φέων, ε­νώ, ως κα­τα­κλεί­δα, τους α­ντι­πα­ρα­βάλ­λει, ση­μειώ­νο­ντας ο­μοιό­τη­τες και δια­φο­ρές στις ι­δέες τους πε­ρί ε­ξευ­ρω­παϊσμού και Ορθο­δο­ξίας. Εκτός α­πό το εν­δια­φέ­ρον αυ­τής κα­θ’ ε­αυ­τής της με­λέ­της, η α­να­δη­μο­σίευ­σή της θυ­μί­ζει τη δι­πλή, ό­πως και του Πα­πα­δια­μά­ντη, ε­πέ­τειο του Ντο­στο­γιέφ­σκι. Η συ­νά­ντη­ση των δυο ε­πε­κτά­θη­κε και στη σύ­μπτω­ση των βιο­γρα­φι­κών τους συ­ντε­ταγ­μέ­νων. Γεν­νή­σεις και θά­να­τοι σε α­πό­στα­ση τρια­κο­ντα­ε­τίας, κα­θώς αμ­φό­τε­ροι α­πε­βίω­σαν στα 60 τους.

Εκεί­νο που προ­κα­λεί κά­ποια σύγ­χυ­ση εί­ναι η α­να­δη­μο­σίευ­ση α­πό το πε­ριο­δι­κό «Επο­πτεία», ως συ­νο­δευ­τι­κής της με­λέ­της, ε­πι­στο­λής του Λά­μπρου Ξη­ντά­ρη, με η­με­ρο­μη­νία 28 Ιουν. 1982, ό­που κα­ταγ­γέλ­λε­ται λο­γο­κλο­πή σε βά­ρος της με­λέ­της. Πρό­κει­ται για τη με­λέ­τη της Αθη­νάς Κα­ρα­μπέ­τσου, με τίτ­λο «Πα­πα­δια­μά­ντης και Ντο­στο­γιέφ­σκη», δη­μο­σιευ­μέ­νη στην «Νέα Εστία», την 1η Απρ. 1982, ως συ­μπλή­ρω­μα στα α­φιε­ρω­μα­τι­κά κεί­με­να στον Ντο­στο­γιέφ­σκι, που δη­μο­σίευ­σε το πε­ριο­δι­κό κα­τά το 1981. Σύμ­φω­να με τον ε­πι­στο­λο­γρά­φο, η με­λέ­τη του μο­να­χού Μωυ­σή δεν α­πο­τέ­λε­σε μό­νο την κυ­ρίως πη­γή, αλ­λά α­ντι­γρά­φτη­καν α­κέ­ραιες φρά­σεις και ι­δέες, χω­ρίς σχε­τι­κή πα­ρα­πο­μπή. Δεν νο­εί­ται α­να­δη­μο­σίευ­ση πα­ρό­μοιας ε­πι­στο­λής χω­ρίς πα­ρά­θε­ση και της ε­πί­μα­χης με­λέ­της. Εμείς, πά­ντως, δια­βά­ζο­ντάς την, δεν α­πο­κο­μί­σα­με ε­ντύ­πω­ση α­ντι­γρα­φής. Η με­λέ­τη της Κα­ρα­μπέ­τσου στη­ρί­ζε­ται σε πα­ράλ­λη­λη πα­ρου­σία­ση των δυο συγ­γρα­φέων, δί­νο­ντας έμ­φα­ση στον Πα­πα­δια­μά­ντη. Επι­μέ­νει στη με­τά­φρα­ση α­πό ε­κεί­νον του μυ­θι­στο­ρή­μα­τος, «Το Έγκλη­μα και η Τι­μω­ρία», που τό­τε α­κό­μη δεν έ­χει εκ­δο­θεί σε βι­βλίο. Ο ε­πι­στο­λο­γρά­φος φαί­νε­ται να μην εί­ναι κα­λός γνώ­στης του έρ­γου του Πα­πα­δια­μά­ντη, κα­θώς ει­ρω­νεύε­ται τη με­λε­τή­τρια, για­τί γρά­φει τον Ντο­στο­γιέφ­σκι με ή­τα, δη­λα­δή ό­πως γρά­φε­ται στη με­τά­φρα­ση του μυ­θι­στο­ρή­μα­τος α­πό τον Πα­πα­δια­μά­ντη. Να θυ­μί­σου­με ό­τι η φι­λό­λο­γος Κα­ρα­μπέ­τσου ή­ταν η υ­πεύ­θυ­νη του μη­νιαίου πε­ριο­δι­κού «Σκα­πά­νη», κα­τά την πρώ­τη πε­ρίο­δο, 1961-63. Επί­σης, συγ­γρα­φέ­ας βιο­γρα­φίας του Αθα­νά­σιου Πά­ριου. 

Ακο­λου­θούν τέσ­σε­ρα κεί­με­να μι­κρό­τε­ρης έ­κτα­σης και δια­φο­ρε­τι­κής πνοής: Ένα εν­δια­φέ­ρον σχό­λιο του Νέ­αν­θου Θρα­κί­τη για τις ερ­μη­νευ­τι­κές έν­νοιες του ρή­μα­τος πο­δί­ζω στη ναυ­τι­κή και τον Πα­πα­δια­μά­ντη. Άρθρο του Αρχι­μαν­δρί­τη Πα­ντε­λεή­μων Κα­ρα­λά­ζου, «Ο κο­σμο­κα­λό­γη­ρος ή ο ά­γιος των γραμ­μά­των», ό­που δια­τυ­πώ­νε­ται η ά­πο­ψη πως η Εκκλη­σία θα εί­χε κερ­δί­σει έ­ναν με­γά­λο σύγ­χρο­νο Πα­τέ­ρα, αν ο Σκια­θί­της εί­χε μεί­νει στο Άγιο Όρος. Όσο για τα ό­ποια πά­θη τού με­τέ­πει­τα βίου του,  τα δι­καιο­λο­γεί με την πα­ρα­βο­λή του γέ­ρο­ντα Παΐσιου: «Όταν μας προ­σφέ­ρει κά­ποιος έ­να σα­κί με κα­ρύ­δια, δεν εί­ναι κα­θό­λου σω­στό να δια­μαρ­τυ­ρό­μα­στε για πέ­ντε – έ­ξι μου­χλια­σμέ­να...» Ανα­δη­μο­σιεύε­ται α­πό την ε­φη­με­ρί­δα «Θέ­μα» το κεί­με­νο του Νί­κου Κα­ρα­μα­νά­βη, «Η τρελ­λή βρα­δυά του Πα­πα­δια­μά­ντη στο Μπα­τα­ριά του Μα­λα­κά­ση», κα­θώς και τα δυο διη­γή­μα­τα του Πα­πα­δια­μά­ντη. Τέ­λος, κεί­με­νο του Τά­σου Πα­ντε­λί­δη, ο ο­ποίος α­να­διη­γεί­ται μια α­νά­μνη­ση του Σταμ Σταμ. Ενώ, ποίη­μα για τον τι­μώ­με­νο συν­θέ­τει η Β. Αντω­νο­πού­λου- Μου­λα­λή.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Η Εποχή" στις 24/6/2012